Ten Tec model 715 Speech Processor (gebruikers impressie)

De Ten Tec Model 715 speech processor staat hier inmiddels al weer een tijdje in mijn shack. Hoog tijd om hier eens wat aandacht aan te besteden.

Het is al jaren geleden dat ik voor het eerst hoorde over de speech processor. Mijn eerste kennismaking was toen in de vorm van een K40 microfoon. Iedereen zei dat deze perfect was voor SSB modulatie. Ik gebruikte deze microfoon toen in combinatie met een President CB tranceiver, dat werkte samen perfect. Naast de vaak ongevraagde complimenten over mijn goeie stevige modulatie had deze microfoon nog een ander groot voordeel. Door de in de microfoon gebouwde speech processor klonk de modulatie een stuk harder (zeg maar gerust knetter hard!). En de radio leverde gemiddeld meer vermogen als met de standaard microfoon. Dat was natuurlijk zeer welkom gezien de 20W PEP die deze radio’s maximaal konden maken. Na onderzoek bleek dat K40 niet de enige was die deze techniek gebruikte om meer talk power te maken. Internet was er toen nog niet, maar via de vaak buitenlandse CB bladen werden er regelmatig (soms zelfbouw!) speech processors aangeboden. Wat ik mij nog kan herinneren waren al die printjes en bouwpakketten vaak een bron van ergernis. Het gebrek aan kennis en ervaring met zelfbouw was hier van vaak de oorzaak. Tevens waren een hoop van die printjes helemaal geen speech processors maar gewoon slechte audio compressors met een heel beroerde clipper functie. Dat was toen, nu gaan we aan de slag met de Ten Tec model 715 speech processor.
Wat doet de Ten Tec model 715 speech processor nou eigenlijk? Even een paar fabels en feiten.
Even kort door de bocht zorgt deze speech processor er voor een betere spraakverstaanbaarheid bij je tegenstation. Een speech processor zorgt niet voor meer vermogen maar hij verhoogt wel het gemiddelde vermogen. De Ten Tec model 715 kan theoretisch je gemiddelde uitgangsvermogen verhogen met 6dB! Een verhoging van het gemiddelde uitgangs vermogen met 6dB kan onder moeilijke omstandigheden precies het verschil zijn tussen wel of niet gehoord worden. Al met al een onmisbaar apparaat, zeker voor de PD stations onder ons!
Waar en hoe sluiten we het apparaat aan?

De 715 (zo noemen we hem verder in dit verslag) wordt opgenomen in de microfoon lijn. Dus we sluiten de microfoon aan op de 715 en vanuit de 715 gaan we door naar de tranceiver. Ten Tec levert standaard kabels voor zo ver ik weet alle gangbare trancievers.
Aansluiten van de microfoon kan op 2 manieren. De eerste en ik denk de meest gebruikte is via de 8 polige microfoon connector op de voorkant van de 715. Een tweede mogelijkheid is de 3,5mm aansluiting direct naast de 8 polige aansluiting. Deze microfoon input is makkelijk bij gebruik van bij voorbeeld een headset.
De verbinding tussen de 715 en de tranceiver gaat door middel van een stereo jack naar de connector die op de tranceiver past. Ik heb de 718 getest op zowel de FT950 als de FT897 dus voor beide sets heb je een ander kabeltje met een andere connector nodig. De 715 heeft ook spanning nodig dus door middel van de bijgeleverde netspanning adapter is dat zo geregeld. Het aansluiten van de 715 gaat simpel en alle nodige aansluit informatie staat in duidelijke tekst op het apparaat vermeld.
Hoe stellen we het apparaat in?
Het apparaat is voorzien van verschillende instel mogelijkheden dus eerst even een klein overzicht en beschrijving van deze knoppen en schakelaars. Voor het gemakt beginnen we op de voorkant en van links naar rechts. Links onderaan vinden we zoals eerder beschreven de 2 verschillende microfoon aansluitingen. Recht daarboven zit de in/out schakelaar. Met deze schakelaar schakel je dus de speech processor aan en uit. Gelijk rechts daarvan zien we een mooie groene LED bar met 5 segmenten waar we het clipping level af kunnen lezen. Meer over deze meter later in dit verslag. Rechts bovenaan hebben we een draai potmeter met het opschrift passband. Met deze draairegelaar bepaal je de bandbreedte van het audiosignaal. Recht daar onder vinden we de processor gain waarmee we de mate van processing in kunnen stellen.
Zo, de voorkant hebben we gehad. Op de achterkant zien we naast de aansluitingen voor de spanning en de audio out maar 1 draai potmeter. Met deze regelaar kunnen we het processor level regelen. Het instellen van de 715 kan een lastig klusje zijn als je jezelf niet kan monitoren (beluisteren van je eigen audio signaal) dus als je tranciever geen monitor functie heeft kan het makkelijk zijn een goed bevriend station te vragen je te helpen met het afstellen van de 715. Een tweede tranceiver of ontvanger kan natuurlijk ook uitkomst bieden. Zorg dan wel voor een goeie hoofdtelefoon.
Goed, we beginnen met de in/out schakelaar op out. Dat betekent dat het audiosignaal van de microfoon onaangepast rechtstreeks naar de tranceiver gaat. Het is belangrijk dat straks beide niveaus (processor aan of uit) gelijk zijn dus we stellen eerst het audio niveau van de tranceiver af met de 715 op stand out. Nu regelen we de proc gain knop zo af dat er op de meter 2 tot 3 LEDS oplichten. Draai nu de potmeter achter op de 715 zo ver op dat het audio niveau gelijk is met het niveau zonder de processor. We kunnen nu door middel van de monitor functie en/of een tegenstation bepalen wat de gewenste stand is voor de pass band en de proc gain.
Vergeet bij het afstellen niet dat het de bedoeling is dat de 715 zorgt dat het gemiddelde uitgangsvermogen omhoog gaat en dat het de spraakverstaanbaarheid op afstand vergroot. Gebruik van de 715 is dus niet bedoeld voor het verkrijgen van een mooier klinkend audio signaal!
Ik gebruik de 715 tezamen met mijn Heil HC4 headset en de Yaesu FT950 en de resultaten van deze combinatie zijn uitstekend. Ik heb een hoop geëxperimenteerd en door middel van rapporten van tegenstations de boel optimaal afgesteld. Mijn audiosignaal is er zeker niet mooier van gaan klinken, maar onder minder ideale omstandigheden of in een pile-up wordt je echt eerder gehoord.
Mijn conclusie is dat dit een uitstekende en zeer nuttige uitbreiding is voor iedere shack. Zeker voor PD stations is dit een aanrader.

ARRL Int. DX CONTEST

Afgelopen zaterdag heb ik aardig onverwachts samen met Peter (PD1RP) en Richard (SWL) aan de ARRL Int. DX contest meegedaan. Deze keer actief vanuit hartje Amsterdam.

Voor deze gelegenheid waren we met z'n drieën bij Peter in de shack gekropen. Een Yaesu FT1000D en een 3 elements Steppir (op een voor Amsterdamse begrippen prachtige plek en hoogte) waren ons gereedschap. De condities waren prima en het ene na het andere station vloog dan ook in de log. Zelf heb ik om 18:00 uur de trein richting Den Helder genomen, maar ik heb achteraf begrepen dat Peter tot zondagmorgen 06:00 uur door is gegaan. Ik was zondag laat in de morgen weer actief en heb vanuit mijn eigen shack nog een aardige rits stations gewerkt. Gestopt ben ik pas toen de teller op 80 stond. Ik heb me weer prima vermaakt.

YAESU FT950 + DMU2000

Al meer dan een week staat hier naast mijn eigen Yaesu FT950 de FT950 + DMU2000 van Jack PA3WDH te blinken. Een prima gelegenheid om die combinatie eens flink aan de tand te voelen.

Wat is de DMU2000 nou eigenlijk? Yaesu noemt de DMU2000 heel mooi een Data Management Unit. Prachtig allemaal maar wat kunnen we er allemaal mee? 

We starten met de spectrum band scope. Met de band scope kun je in 1 oogopslag zien wat er boven en onder de door jou gebruikte frequentie gebeurt. Naast de band scope heeft de DMU ook nog een audioscope /oscilloscope aan boord. Ideaal om je eigen maar ook het signaal van andere te bekijken. De SWR frequentie sweep functie laat precies zien in welk band gedeelte je antenne in resonantie is. Een memory channel list oftewel een lijst van alle zelf ingevoerde geheugenkanalen met de zelf bijgevoegde naam. Uiteraard een Wereldklok met een grayline functie zodat je kan zien waar het op dat moment donker en licht is. Een rotorcontroller en een logboek functie. Al met al een flinke uitbreiding op de bestaande functies en mogelijkheden van de FT950.

Ik heb eerder tijdens de PACC al eens met deze prachtige combinatie mogen werken en was toen behoorlijk onder de indruk. Met name de bandscope functie was toen een genot om mee te werken. Naast die prachtige bandscope heeft het kastje nog meer te bieden dus hup aan de slag.

Uiterlijk ziet de DMU2000 er simpel uit en heeft op een card reader en een on/off switch na geen toeters en bellen op de voorkant. Helaas is de behuizing van de DMU iets hoger als die van de FT950 zodat deze dus niet naadloos een lijn vormen.  Verder vinden we alle aansluitingen netjes op de achterkant. Toen ik het apparaat voor het eerst oppakte schrok ik een beetje vanwege het geringe gewicht. Voor de aanschafprijs van +/- € 1000,00 verwacht je een stevig apparaat toch? Om de DMU te kunnen gebruiken moet je eerst de meegeleverde scope unit in je FT950 installeren. Aangezien Jack (PA3WDH) dat al gedaan had hoef ik mij daar verder niet druk om te maken. Om te zien wat de DMU voor ons kan doen hebben we ook nog een monitor nodig. De DMU is voorzien van een VGA output dus kun je daar zonder problemen de meeste computer schermen zo aanhangen.

Het aansluiten van de DMU is verder een fluitje van een cent, spanning erin, monitor aansluiten, USB of PS/2 keyboard eraan en uiteraard de kabel die de DMU met de radio verbind aansluiten en klaar. In de gebruiksaanwijzing staat dat de DMU minimaal 2,5cm ruimte aan beide zijde moet hebben om zijn warmte kwijt te kunnen, ik heb voor de zekerheid het apparaat vrij op een andere plaats neergezet zodat alle warmte prima weg kan. Verder bied de DMU nog de mogelijkheid tot het aansluiten van een GPS ontvanger op de Com jack aansluiting. Het rotor stuur programma plaatst je huidige locatie (uit de GPS) dan precies op de juiste plek op de groot cirkel map. De DMU heeft ook nog audio in en uit aansluitingen. Audio uit kun je nog niets mee, audio in kan je gebruiken in combinatie met de audio scope.

Nu we alles hebben aangesloten kan de DMU eindelijk aangezet worden. Eerst de radio aan en dan de DMU. Instellen van de tijd, locatie e.d. slaan we even over. Dat was allemaal al gedaan in dit exemplaar.

We starten in de menu mode operation: Eigenlijk iets waar ik gelijk al blij van wordt. Als er iets is waar ik me dagelijks groen en geel aan erger is het wel het menu van de FT950. Met de DMU is dat gelijk verleden tijd. Prima weergeven waardoor je gelijk een overzicht hebt van de functies en de ingestelde waardes. Echt een verademing! Door middel van de F toetsen op je keyboard is alles uitstekend te bedienen.

In elke modes staat er bovenaan in het scherm de belangrijkste status info over de tranceiver vermeld. Frequentie, mode, filter instellingen... dit staat in elk menu duidelijk zichtbaar boven in het scherm zodat je niet steeds terugmoet om bepaalde basis instellingen te bekijken. Dit is erg handig en overzichtelijk uitgevoerd.

De Wereldklok: Dit menu bied de mogelijkheid tot het bekijken van de locale tijd in verschillende steden over de hele Wereld. Naast een lijst van bekende Wereldsteden kun je zelf ook op een makkelijke manier steden toevoegen. Met de F7 toets kun je kiezen tussen de gewone Wereldkaart en de kaart welke laat zien waar het licht en donker is. Je kunt in dit menu ook een timer instellen en/of zelfs een alarm tijd. Leuk om te zien hoe laat het bij je tegenstation is, geeft je gelijk veel meer inzicht waarom je bepaalde landen op sommige tijdstippen niet hoort.

De meest gebruikte functie (door mij althans) is de Spectrum Scope. De spectrum scope laat zien wat er in een door de gebruiker zelf ingesteld frequentie gebied allemaal aan signalen ontvangen worden. Reuze handig als je een QSY wil naar een andere vrije frequentie. Je ziet eigenlijk in een oogopslag welke frequentie er vrij is en welke niet. Tijdens een contest pik je zo de stations op. De spectrumscope werkt echt prachtig, duidelijk alles zichtbaar en als je met de VFO knop naar een zichtbaar gebruikte frequentie draait volgt de marker zonder lastige vertraging. Een nadeel vindt ik dat je niet door middel van een muisklik gelijk naar de gewenste frequentie kan springen. Eerlijk is eerlijk, met de VFO knop gaat het echter ook prima. Ook hier weer is alles makkelijk in te stellen.

De Audio Scope en Oscilloscoop: Met de audioscope is het mogelijk je eigen signaal weer te geven. Dit is dus een prefect hulpmiddel tijdens het instellen van je TX signaal (speech processor, mic EQ en mic gain). Tevens kun je het signaal van je tegenstation bekijken. En erg handige functie waar je uren zoet mee kan zijn (ik spreek uit ervaring).

Het logboek: Dit heb ik niet uitgeprobeerd maar het zag er uit als een handig logboek programma. Uiteraard leest hij alle data (frequentie, tijd, signaal...) uit de radio vanzelf mee. Maar de DMU heeft geen verbinding met het internet. Dus informatie van je tegenstation moet je zelf ingeven. Dit in tegenstelling tot veel andere logboek programma's die deze informatie van internet halen. Dit is echt een enorm gemist. Tevens mis ik hier een DX cluster!

Temperatuur en SWR indicatie: Met deze functie kun je zowel de status van de eindtrap als mede de SWR van de aangesloten antenne bekijken. Dit is een erg handige functie en werkt uitstekend.

De groot cirkel map en de rotor controller: Een groot cirkel map gebruikte ik altijd al, wellis waar nog als papieren poster maar het voldeed. Een groot cirkel kaart met je eigen station centraal in het midden is een ideaal en onmisbaar hulpmiddel om de richting naar je tegenstation te bepalen. De cirkelmap in de DMU is ideaal omdat hij net als de kaart laat zien welke richting je op moet draaien om je antenne optimaal op je tegenstation te richten. De DMU combineert dat met met het rechtstreeks aansturen van de rotor. Ook hier is het weer een gemis dat de DMU niet aan internet hangt. De antenne automatisch naar de juiste richting laten gaan als je het callsign van een tegenstation invoert is er dus helaas niet bij omdat je simpelweg zijn coördinaten niet hebt. Verder werkt de sturing alleen met een beperkt aantal soorten Yaesu rotoren, gebruik je dus een ander soort of merk dan heb je pech.

Zelf gebruik ik nooit geheugen kanalen maar mocht je dat wel doen dan kun je met DMU heel handig en overzichtelijk een lijst maken van je favoriete frequenties en stations. Alle memory en log data kunnen op een Compact Flash card worden opgeslagen. Jammerlijk kan dit niet via USB naar een ander opslag medium (gewoon naar de PC zou wel wat zijn).

Conclusie: De DMU is een prachtige en zeer nuttige uitbreiding op de FT950. Met name het menu, de spectrum scope, de audio monitor en de groot cirkelmap in combinatie met de rotor controller zijn de moeite waard. Minder te spreken ben ik over het ontbreken van de mogelijkheid om de DMU met een muis te bedienen. Ook heeft de DMU helaas geen mogelijkheid tot het aansluiten op het internet. Hierdoor mis je een DX cluster en tevens een groot aantal mogelijke functies in het logbook.

Onmisbaar is een groot woord maar de DMU brengt zoveel gemakt en extra's dat ik zeker overweeg zelf ook een DMU aan te schaffen. Ik geeft toe, de DMU is niet goedkoop. Maar als je de aanschafprijs optelt bij die van de FT950 heb je ineens wel heel erg veel radio voor dat geld!